ΠΏΣ ΘΑ ΠΕΤΥΧΟΥΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΟΗΣ
Του Αθανάσιου Λιπορδέζη
Είδαμε στο προηγούμενο μάθημα από τον A. Einstein ότι τα μεγάλα επιτεύγματα της ζωής του ο κάθε άνθρωπος τα πετυχαίνει όταν βρεθεί σε κατάσταση ροής όπου εμφανίζει διαρκή έντονη δραστηριότητα χωρίς να εμφανίζει συμπτώματα κόπωσης. Αυτήν την κατάσταση ο μέγας φιλόσοφος Κομφούκιος την περιγράφει με τη φράση: «Αν αγαπάς τη δουλειά δε δουλεύεις». Ο φιλόσοφος Bergson περιγράφει την κατάσταση ροής με τη φράση: «Το άτομο εμφανίζει μία ζωηρή ορμή για να παράγει και να δημιουργεί πάνω από το φυσιολογικό».
Το ερώτημα που έχω δεχτεί εδώ και πολλά χρόνια από τους μαθητές μου όταν τους δίδασκα αυτό το μάθημα ήταν: «Δάσκαλε πώς θα γίνει να έρθουμε σε κατάσταση ροής και να περάσουμε στο πανεπιστήμιο;»
Αυτό αποτέλεσε κίνητρο ισχυρό και προβληματισμό για να ψάξω τις πειστικές μου απαντήσεις. Το πρώτο μου εύρημα ήταν τα παραδείγματα. Πράγματι η μελέτη της Ιστορίας της επιστήμης και της τέχνης, έφερε πλήθος παραδειγμάτων, τα οποία για τη διδασκαλία αποτελούν το χρησιμότερο εργαλείο.
Έτσι, λοιπόν, θυμίζω τη χρονιά των θαυμάτων (Annus Mirabilis) του Ι. Newton στην καραντίνα του 1665 στο Λονδίνο λόγω πανώλης κατά την οποία εφεύρε τους σπουδαίους νόμους της φυσικής, γνωστοί ως νόμοι του Νεύτωνα. Βλέπετε, επομένως, ότι η καραντίνα ευνοεί ένα άτομο με στόχους να βρεθεί σε κατάσταση ροής.
Πάμε σε έναν άλλο σπουδαίο Φυσικό, τον A. Einstein που το 1905 σε κατάσταση ροής καταθέτει πέντε επιστημονικές εργασίες στη διεθνή επιστήμη. Ένα μοναδικό επίτευγμα, το οποίο έφερε τον επιστήμονα στην κορυφή της επιστήμης και του πρόσφερε υστεροφημία που τον ακολουθεί μέχρι σήμερα (βιβλίο 1905).
Άλλοι καλλιτέχνες όπως ο Da Vinci με την Joconda. ο Μιχαήλ Άγγελος, ο Θεοτοκόπουλος (El Greco) σε κατάσταση ροής πέτυχαν τα κορυφαία έργα τους. Άλυτα προβλήματα μαθηματικών λύθηκαν όταν αυτοί που τα έλυσαν βρέθηκαν σε κατάσταση ροής καταπλήσσοντας την επιστημονική κοινότητα. Περίπτωση (Andrew John Wiles) που το 1994 απέδειξε το τελευταίο θεώρημα του Fermat.
Tώρα αν επιτρέπεται να μιλήσω για εμένα, βρέθηκα σε κατάσταση ροής το 1994 όπου έγραψα το πρώτο μου βιβλίο για τους υποψηφίους των πανελληνίων εξετάσεων. Tο «νέο πνεύμα» περιείχε θέματα που συνδύαζαν πολλές θεωρίες συγχρόνως και γνώρισε μεγάλη εκδοτική επιτυχία. Στο ερώτημα γιατί βρέθηκα σ’ αυτήν την κατάσταση, η απάντηση είναι ότι είχα γίνει πατέρας στο πρώτο παιδί και ακολούθησε το δεύτερο βιβλίο με το δεύτερο παιδί μου.
Σας λέω το εξής ως επαλήθευση της θεωρίας για την κατάσταση ροής. Έγραφα τρία μερόνυχτα σχεδόν ακατάπαυστα χωρίς να νιώσω κόπο ή άλλες φυσικές ανάγκες όπως ύπνος, φαγητό, νερό. Ήθελα να βγουν από το μυαλό μου οι εμπνεύσεις που είχα ώστε να μη χαθούν. Ένιωθα έναν καταρράκτη ασκήσεων να με πλημμυρίζει. Μετά από τόσα χρόνια κατανοώ ακόμη καλύτερα τον όρο «κατάσταση ροής».
Η έρευνά μου έδειξε επίσης, πως ο πόθος ενός παιδιού να γίνει π.χ. γιατρός για να ανακαλύψει το φάρμακο που θα κάνει καλά τον αγαπημένο παππού, γιαγιά, μαμά ή μπαμπά αποτελεί συνηθισμένο λόγο που φέρνει το παιδί σε κατάσταση ροής. Αλλά δεν είναι μόνο για την ιατρική. Υπάρχουν παραδείγματα για το Πολυτεχνείο. Παιδιά με γονείς που έχουν βιοτεχνίες ή μηχανουργεία έγιναν εφευρέτες για να απογειώσουν την επιχείρησή τους με τη βελτίωση των μηχανημάτων παραγωγής. Έχουμε τέτοια παραδείγματα και από μαθητές μας.
Επιπλέον, ο ανταγωνισμός είναι ένας άλλος λόγος που οδήγησε άτομα σε κατάσταση ροής. Ο έρωτας, ακόμη, με άτομα που είχαν σχέση με άτομο που ξεκινούσε λαμπρή σταδιοδρομία και όλοι μιλούσαν γι’ αυτό, μπορεί να οδηγήσει σε κατάσταση ροής.
Η παρουσίαση, η αναφορά και δημιουργία προτύπων στους μαθητές τους φέρνει σε κατάσταση ροής. Γι’ αυτό στο ορόσημο ακολουθούμε αυτή την τακτική ως παιδαγωγικό μέσο προκειμένου να ωθήσουμε τους μαθητές μας σε κατάσταση ροής.
Μάλιστα, η επιβράβευση της αριστείας αποτελεί ένα διαχρονικό κίνητρο σε όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου προκειμένου να δημιουργήσουν κίνητρο επιτευγμάτων από τους σπουδαστές, που δεν είναι άλλο από την επίτευξη κατάσταση ροής. Εμείς στο φροντιστήριο καθιερώσαμε εδώ και πολλά χρόνια τις υποτροφίες γι’ αυτόν τον σκοπό.
Οι στόχοι, οι φιλοδοξίες, τα οράματα και η έντονη επιθυμία να πάρετε τη ζωή σας στα χέρια σας είναι από τους βασικότερους λόγους να έλθετε σε κατάσταση ροής φέτος και όχι μόνο. Σας το ευχόμαστε ολόψυχα.